BẦU CỬ QUỐC HỘI Ở MÔNG CỔ NĂM 2024
Cuộc bầu cử năm 2024 của Mông Cổ được tiến ngày ngày 28/6/2024 trong bối cảnh công chúng thất vọng về nạn tham nhũng và lo ngại về nền kinh tế. Sau các cuộc biểu tình năm 2022 về tình trạng tham nhũng trong ngành khai khoáng, chính quyền Mông Cổ đã đưa ra Chiến lược chống tham nhũng quốc gia mới, bao gồm các biện pháp bảo vệ người tố giác được tăng cường và tìm cách tăng cường tính minh bạch, đồng thời tuyên bố năm 2023 là “Năm chống tham nhũng”. Có thể nói, cuộc bầu cử Quốc hội Mông Cổ năm 2024 đánh dấu một trong những cuộc bầu cử quan trọng nhất trong lịch sử Mông Cổ hiện đại. Cơ quan lập pháp mới được mở rộng - hiện có 126 thành viên - sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và xây dựng các chính sách về dân chủ, quản trị và phát triển của Mông Cổ.
Sau khi sửa đổi Hiến pháp Mông Cổ năm 2023, đây là lần đầu tiên Quốc hội Mông Cổ được bầu với 126 thành viên (so với 76 thành viên trước đó), trong đó 48 theo đại diện tỷ lệ và 78 theo đại diện đa số. Tổng cộng có 1341 ứng cử viên từ 19 đảng phái chính trị, 2 liên minh và 40 ứng cử viên độc lập tham gia tranh cử. Trong cuộc bầu cử Quốc hội này, tổng cộng có 1.450.000 cử tri đã bỏ phiếu. Ước tính sơ bộ cho thấy tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 69,4%, 70% ở Ulaanbaatar và 60% ở các khu vực bầu cử nông thôn.
Số phiếu bầu mà các đảng phái và liên minh chính trị giành được như sau:
Đảng Nhân dân Mông Cổ (MPP): 68 ghế (35%)
Đảng Dân chủ (DP): 42 ghế (30,1%)
Đảng HUN (Đảng Lao động Quốc gia): 8 ghế (10,4%)
Liên minh Quốc gia: 4 ghế (5,2%)
Đảng Ý chí Dân sự - Đảng Xanh: 4 ghế (5%)
Trong khi đảng cầm quyền, MPP giành được đa số ghế, 68 ghế trong số 126 ghế (54%), Quốc hội mới sẽ mở ra chế độ quản lý đa đảng, với DP, Đảng HUN, Đảng Ý chí Dân sự - Đảng Xanh và Liên minh Quốc gia đều giành được nhiều ghế hơn so với những năm trước. Quốc hội mới bao gồm các đại diện từ nhiều lĩnh vực khác nhau như khai khoáng, môi trường, giáo dục, y tế, y sinh học, khuyết tật, báo chí, năng lượng, kinh doanh và luật pháp. Kết quả này là một bước thụt lùi đối với MPP, Đảng đã giành được 62 trong số 76 ghế trong cuộc bầu cử Quốc hội năm 2020. Vị thế chi phối của MPP sẽ kém hơn trong quốc hội mở rộng.
MPP đã đưa ra các quyết định chính trị quan trọng vào đầu năm nay. Các ứng cử viên của đảng được lựa chọn bao gồm các nhà lãnh đạo thế hệ trẻ và tăng cơ hội cho các ứng cử viên tham gia từ nhánh hành pháp. Trong quốc hội mới, Bộ trưởng Ngoại giao đương nhiệm Battsetseg Batmunkh, Bộ trưởng Văn hóa Nomin Chinbat, Bộ trưởng Phát triển Kỹ thuật số và Truyền thông Uchral Nyamosor và Bộ trưởng Lao động và Bảo vệ Xã hội Bulgantuya Khurelbaatar đều được bầu làm nhà lập pháp.
DP cũng đã xây dựng chiến lược để lựa chọn những ứng cử viên có khả năng đắc cử và do đó đã giành được 42 ghế trong Quốc hội mới mở rộng, cao hơn nhiều so với 11 ghế trong cuộc bầu cử năm 2020. Những ứng cử viên thành công của DP đứng đầu là cựu tổng thống Mông Cổ Battulga Khaltmaa, người đã đắc cử với 60.078 phiếu bầu. Tuy nhiên, danh sách của DP cũng bao gồm một danh sách đầy hứa hẹn gồm các nhà lập pháp trẻ. Ứng cử viên trẻ tuổi nhất tranh cử, Tsenguun Saruulsaikhan, 27 tuổi, đã được bầu, tận dụng nhu cầu cải cách năng lượng của Mông Cổ. Các nhà lãnh đạo thế hệ trẻ khác như Erdenebold Sukhbaatar, người sáng lập dự án Mars V, và các nhà báo hàng đầu Lodoisambuu Chuluunbileg và Munkhbayasgalan Luvsanbyambaa cũng sẽ bổ sung thêm tiếng nói mới vào Quốc hội Mông Cổ.
Cuộc bầu cử 2024 là một cột mốc lịch sử đối với nền dân chủ non trẻ của Mông Cổ, đánh dấu bằng một số sự kiện đầu tiên. Cuộc bầu cử năm 2024 là cuộc bầu cử đầu tiên sau các cải cách hiến pháp năm 2023 đã mở rộng đáng kể Quốc hội từ 76 lên 126 ghế. Cuộc bỏ phiếu ngày 28/6/2024 phản ánh sự thay đổi đáng kể trong bối cảnh chính trị của quốc gia. Lần đầu tiên, có sự gia tăng đáng kể về đại diện của phụ nữ trong Quốc hội, với phụ nữ hiện nắm giữ 25% số ghế. Cuộc bầu cử cũng đánh dấu lần đầu tiên hai cá nhân khuyết tật được bầu làm đại biểu Quốc hội và chứng kiến cuộc bầu cử lịch sử của một phụ nữ Kazakhstan vào Quốc hội. Những thay đổi này đã dẫn đến một nhóm đại diện trẻ hơn và đa dạng hơn, báo hiệu một động thái hướng tới nền quản trị toàn diện hơn.
Trương Phan Thanh Thủy
Trung tâm Nghiên cứu Mông Cổ và vùng lãnh thổ Đài Loan, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á
Tài liệu tham khảo:
1. Anand Tumurtogoo (2024), “A Grand Coalition and a New Era in Mongolia”, The Diplomat, https://thediplomat.com/2024/08/a-grand-coalition-and-a-new-era-in-mongolia/.
2. Bolor Lkhaajav (2024), “Mongolia’s MPP maintains power with strategic gains”, The Diplomat, https://thediplomat.com/2024/07/mongolias-election-brings-diverse-multiparty-representation-and-corruption-concerns/.
3. Khankhuu.J (2024), “Results of the 2024 Regular Election of the State Great Khural to be Announced Within Legitimate Time Period”, Montsame, https://montsame.mn/en/read/346889.
4. “Mongolia”, Election Guide, https://www.electionguide.org/elections/id/4291/.
