1. Hợp tác văn hóa:
Trong lĩnh vực văn hóa, hợp tác văn hóa giữa Việt Nam và Mông Cổ tiếp tục được mở rộng. Việt Nam và Mông Cổ thường xuyên có các hoạt động giao lưu ý nghĩa, góp phần tăng thêm hiểu biết về đất nước, con người của hai quốc gia. Các đoàn nghệ sĩ Mông Cổ thường xuyên tham gia liên hoan nghệ thuật quốc tế, biểu diễn tại Việt Nam. Tháng 12/2015, buổi biểu diễn của Đoàn nghệ thuật dân tộc Mông Cổ Khusugtun đã được tổ chức ở Hà Nội. Năm 2016 và 2018, các nghệ sĩ thuộc Cung Văn hóa Trung ương Mông Cổ tham gia Festival Huế. Tháng 10/2018, Mông Cổ lần đầu tiên tham gia liên hoan phim quốc tế Hà Nội (HANIFF) lần thứ 5 với bộ phim “Người mẹ điên” và được chọn là 1 trong 9 phim hay nhất. Cũng trong năm 2018, Đài Phát thanh và Truyền hình quốc gia Mông Cổ (MNB) hợp tác với Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) đã ký kết thỏa thuận hợp tác mới, tập trung vào hợp tác sản xuất chương trình phát thanh và truyền hình về văn hóa, du lịch và lịch sử; trao đổi phóng viên và biên tập viên nhằm học hỏi kinh nghiệm và hỗ trợ tác nghiệp; trao đổi đoàn lãnh đạo trong trường hợp cần thiết. Năm 2019, MNB hợp tác với VOV sản xuất phim tài liệu về quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mông Cổ. Tháng 12/2021, trong cuộc thi sáng tác ca khúc “Hát lên Việt Nam” do VOV tổ chức, nhạc sĩ, nhà soạn nhạc người Mông Cổ Ariunbold Dashdorj đã đoạt giải đặc biệt. Ngoài ra, Việt Nam và Mông Cổ đều tổ chức các hoạt động, sự kiện quảng bá văn hóa, giới thiệu đất nước và con người. Nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mông Cổ, hai nước đã tổ chức các hoạt động triển lãm ảnh giới thiệu đất nước, con người, quan hệ Việt Nam – Mông Cổ như: triển lãm do Đại sứ quán Việt Nam tại Mông Cổ tổ chức với chủ đề “Mảnh đất thân yêu hình chữ S” vào tháng 9/2019 ở Ulan Bator, Triển lãm ảnh do Hội hữu nghị Việt Nam -Mông Cổ và Đại sứ quán Mông Cổ tổ chức vào tháng 11/2019. Ngày 20/10/2020, Đại sứ quán Mông Cổ tại nước Việt Nam đã tổ chức sự kiện văn hóa và quảng bá cho các đoàn ngoại giao tại Hà Nội, quảng bá văn hóa, chữ viết và thư pháp của Mông Cổ. Việt Nam đã tham gia các Hội chợ từ thiện quốc tế, “Triển lãm Nghệ thuật tiêu điểm quốc tế” (2023) được tổ chức ở Ulan Bator. Bên cạnh việc giới thiệu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, trang phục truyền thống, văn hóa ẩm thực của Việt Nam, thì Đại sứ quán Việt Nam còn quảng bá, giới thiệu danh lam, thắng cảnh của Việt Nam. Các hoạt động này đã góp phần lan tỏa đến công chúng, đặc biệt là các bạn nhỏ và thế hệ trẻ của Mông Cổ, những thông tin cơ bản về đất nước, con người Việt Nam, từ đó nuôi dưỡng, kết nối, gia tăng hiểu biết và gắn kết tình cảm giữa thế hệ trẻ hai nước. Từ ngày 30/9/2024 đến ngày 1/10/2024, ngày Văn hóa Việt Nam tại Mông Cổ được tổ chức tại thủ đô Ulaanbaatar. Sự kiện mang ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy tình hữu nghị và sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai dân tộc. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới Mông Cổ của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm theo lời mời của Tổng thống Ukhnaagiin Khurelsukh. Hoạt động diễn ra nhân dịp hai nước kỷ niệm 70 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao (17.11.1954 - 17.11.2024). Các chương trình nghệ thuật, triển lãm đã lan toả giá trị văn hoá Việt Nam đến công chúng Mông Cổ, góp phần tăng cường sự hiểu biết và thắt chặt hơn nữa tình hữu nghị giữa hai dân tộc. Ngoài ra, ngày 25/10/2024, tại Trường Đại học Tây Nguyên, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh phối hợp với Trường Đại học Tây Nguyên tổ chức Hội thi Tìm hiểu văn hóa Việt Nam – Mông Cổ nhân kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
2. Hợp tác giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ
Việt Nam và Mông Cổ tiếp tục tăng cường hợp tác giáo dục, khoa học công nghệ giữa hai nước. Nhằm tăng cường vốn hiểu biết tiếng Việt cho con em cộng đồng người Việt tại Mông Cổ và tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên của Mông Cổ chuẩn bị du học tại Việt Nam làm quen với tiếng Việt và văn hóa Việt Nam, ngày 3/7/2018, tại Trường số 14 mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh ở thủ đô Ulan Bator (Mông Cổ), Đại sứ quán Việt Nam tại Mông Cổ đã khai giảng lớp học tiếng Việt cho con em người Việt tại Mông Cổ. Đây là lớp học tiếng Việt đầu tiên tại Mông Cổ. Trong chương trình giảng dạy, bên cạnh học tiếng Việt, giáo viên còn giới thiệu về văn hóa, đất nước, con người Việt Nam; tổ chức một số buổi sinh hoạt ngoại khóa, chơi trò chơi dân gian, chế biến và thưởng thức các món ăn đặc trưng của Việt Nam… Đối với các sinh viên Mông Cổ chuẩn bị du học tại Việt Nam, còn có những buổi trao đổi kinh nghiệm học tập tại Việt Nam của cựu du học sinh Mông Cổ tại Việt Nam. Ngoài ra, ngày 20/12/2018, Trường số 14 mang tên Hồ Chí Minh đã ký kết biên bản hợp tác với Trường THPT Hòn Gai, Quảng Ninh. Theo Hiệp định hợp tác giáo dục giữa hai nước, mỗi năm có 15 sinh viên Mông Cổ sang Việt Nam du học và 5 sinh viên Việt Nam sang Mông Cổ du học. Về học bổng cho sinh viên, bắt đầu từ năm 2020, mức học bổng cho sinh viên Việt Nam du học tại Mông Cổ đã được tăng lên gần gấp đôi so với năm trước, khoảng 150 USD/tháng. Hiện có 57 sinh viên Mông Cổ đang theo học các bậc đào tạo đại học và sau đại học tại Việt Nam. Về hợp tác khoa học công nghệ, hiện nay Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Viện Hàn lâm Khoa học Mông Cổ đang phối hợp triển khai dự án “Nghiên cứu và phát triển các sản phẩm từ cây thuốc Mông Cổ để phòng ngừa và điều trị bệnh gan và xương khớp”. Năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Mông Cổ, hai nước đã cùng tổ chức Hội thảo khoa học “Quan hệ Mông Cổ - Việt Nam: Lịch sử và hiện tại”.
Tóm lại, quan hệ Việt Nam - Mông Cổ trong các lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, khoa học công nghệ tiếp tục duy trì ổn định, thậm chí một số lĩnh vực đã đạt được tiến triển tích cực. Đặc biệt, từ năm 2015 đến nay, hai nước đã tích cực tăng cường, mở rộng hợp tác trong lĩnh vực văn hóa. Tuy nhiên, hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ vẫn còn khá yếu, chưa tương xứng với tiềm năng của hai nước.
Trương Phan Thanh Thủy
Trung tâm Nghiên cứu Mông Cổ và vùng lãnh thổ Đài Loan, Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á
Tài liệu tham khảo:
1. “БУСАД САЛБАРЫН ХАРИЛЦАА, ХАМТЫН АЖИЛЛАГАА”, МОНГОЛ УЛСААС БҮГД НАЙРАМДАХ СОЦИАЛИСТ ВЬЕТНАМ УЛСАД СУУГАА ЭЛЧИН САЙДЫН ЯАМ (Quan hệ, hợp tác trong các lĩnh vực khác, Đại sứ quán Mông Cổ tại Việt Nam), https://hanoi.embassy.mn/page/316.
2. Hồng Anh (2018), “VOV và Đài PTTH Mông Cổ ký kết hợp tác phát thanh, truyền hình”, VOV, https://vov.vn/xa-hoi/dau-an-vov/vov-va-dai-ptth-mong-co-ky-ket-hop-tac-phat-thanh-truyen-hinh-802826.vov.
3. Bộ Ngoại giao Viêt Nam (2019), “Tài liệu cơ bản về Mông Cổ và quan hệ Việt Nam - Mông Cổ”, Bộ Ngoại giao Việt Nam, https://www.mofa.gov.vn/vi/cn_vakv/ca_tbd/nr040819103254/ns190504165531.
4. Yến Anh (2021), “Nhạc sĩ người Mông Cổ đoạt giải đặc biệt cuộc thi “Hát lên Việt Nam””, Người Lao động, https://nld.com.vn/van-nghe/nhac-si-nguoi-mong-co-doat-giai-dac-biet-cuoc-thi-hat-len-viet-nam-20211219002227492.htm.
5. Lê Chiên, “Triển lãm Việt Nam tại Mông Cổ làm rung động trái tim bạn bè quốc tế”, Kinh tế & Đô thị, 11/9/2019, https://kinhtedothi.vn/trien-lam-viet-nam-tai-mong-co-lam-rung-dong-trai-tim-ban-be-quoc-te.html.
6. Thu Phương, “Kỷ niệm 65 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Mông Cổ”, Vietnam+, 19/11/2019, https://www.vietnamplus.vn/ky-niem-65-nam-ngay-thiet-lap-quan-he-ngoai-giao-viet-nammong-co/608212.vnp.
7. “Cultural and promotional event was organized”, Ministry of Foreign Affairs of Mongolia, 23/10/2020, https://mfa.gov.mn/en/cultural-and-promotional-event-was-organized/.
8. “Khai giảng lớp học tiếng Việt đầu tiên tại Mông Cổ”, Dân vận, 6/7/2018, http://danvan.vn/Home/Nguoi-viet-o-nuoc-ngoai/7639/Khai-giang-lop-hoc-tieng-Viet-dau-tien-tai-Mong-Co.
9. Lê Chiên, “Dấu son trong hợp tác giáo dục Việt Nam - Mông Cổ”, Kinh tế đô thị, 21/12/2018, https://kinhtedothi.vn/dau-son-trong-hop-tac-giao-duc-viet-nam-mong-co.html.
10. “Tăng cường hợp tác giáo dục Việt Nam - Mông Cổ”, Thế giới & Việt Nam, 4/3/2020, https://baoquocte.vn/tang-cuong-hop-tac-giao-duc-viet-nam-mong-co-110816.html.
11. Tùng Quang, “Lễ khai mạc Ngày Văn hóa Việt Nam tại Mông Cổ”, Văn hóa, 30/9/2024, https://baovanhoa.vn/thoi-su/le-khai-mac-ngay-van-hoa-viet-nam-tai-mong-co-106865.html.